Veri Kataloğu Devrimi: Yapay Zeka ile Veri Zekasına Geçiş

Girişimcilik dünyasında, veri kataloğu piyasası, özellikle üretken yapay zeka (ÜY/GenAI) çağında önemli değişimler geçirmektedir. Geleneksel veri katalogları, kullanıcıların veri setlerini ve dokümantasyonu aradığı statik depolar olarak işlev görüyordu. Ancak, pazarın evrimi veri yönetişimi yeteneklerini de kapsayacak şekilde genişledi ve birçok satıcı bu teknolojiyi “veri zekası platformları” olarak markalaştırdı. Bu dönüşüm, kuruluşların veri keşfi, yönetimi ve analiz için ayrı sistemler istemediği, bunun yerine iş açısından kritik kararlar için gereken hassasiyeti korurken, veriye erişimi demokratikleştiren birleşik platformlar talep ettiği temel bir değişimi yansıtmaktadır. Bu makalede, bu değişimin dinamiklerini, veri kataloglarının nasıl dönüştüğünü ve yapay zeka destekli çözümlerin (özellikle Alation’ın) bu alandaki rolünü inceleyeceğiz.

## Veri Kataloğunun Dönüşümü ve Yapay Zeka Entegrasyonu

Geleneksel veri katalogları, kullanıcıların platforma gidip bilgi aradığı ve sonuçları taradığı bir hedef modeli üzerinde çalışıyordu. Ancak bu yaklaşım, veri ekiplerinin iş kullanıcıları ve veri sistemleri arasında aracı olarak hizmet verdiği zamanlarda işe yarıyordu. Artık, işletme kullanıcıları teknik uzmanlık veya analist müdahalesi olmadan doğrudan verilere erişmek istiyor. Bu noktada, yapay zeka devreye giriyor. Yapay zeka destekli veri katalogları, kullanıcıların doğal dilde sorular sorarak ve karmaşık veri platformlarının karmaşıklığına takılmadan anında yanıtlar almasını sağlıyor. Bu yaklaşım, “katalogun eski araç olduğu” bir dünyadan, sohbetin yeni bir araç olduğu bir dünyaya geçişi temsil ediyor. Bu dönüşüm, Alation gibi şirketlerin yapay zeka yeteneklerini artırarak, veri yönetimi ve iş süreçlerinin entegrasyonunu sağlayarak gerçekleşiyor.

Alation, “bilgi katmanı” olarak adlandırdığı, küratörlü veri ürünleri ve kapsamlı meta veriler üzerine odaklanıyor. Alation, kendi veri kataloğu ve yönetişim yeteneklerine sahip olmakla birlikte, veri için temsilci (agentic) yapay zeka yetenekleri oluşturmak için Numbers Station adlı bir girişimi satın aldı. Numbers Station’ın teknolojisi, yapılandırılmış verilerin üzerine temsilciler inşa ederek, veri erişimini ve sorgulamasını ölçeklendirmeyi hedefliyor. Bu entegrasyon, kullanıcıların sohbet yoluyla verilerini sorgulamasına olanak tanıyarak, doğru meta verilerin kullanılabilirliğini, temsilcilerin doğruluğunun değerlendirilmesini ve doğru talimatların verilmesini sağlıyor.

## Veri Zekası Pazarındaki Rekabet ve Konumlandırma

Veri zekası pazarında rekabet oldukça yoğundur. Databricks ve Snowflake gibi büyük veri platformu sağlayıcıları kendi teknolojilerine sahipken, Salesforce tarafından satın alınma sürecinde olan Informatica, Collibra ve Atlan da bu alanda aktif. Bu rekabet ortamında, araştırma firması Forrester, Alation’ı veri yönetişim çözümlerinde lider olarak konumlandırdı. Alation, hesaplamadan bağımsız kalması ve dikey olarak entegre bir yığın oluşturmak yerine meta veri ve değerlendirme katmanına odaklanmasıyla farklılaşıyor. Bu yaklaşım, satıcı bağımlılığı endişelerini ele alırken, yapılandırılmış veri senaryolarında yapay zeka benimsemesini sınırlayan hassasiyet sorununu çözmeyi amaçlıyor.

Alation’ın CEO’su Satyen Sangani’ye göre, veri yönetimi artık ayrı bir alan olarak görülmüyor; bunun yerine, iş süreçlerinin inşasıyla temelden birleşiyor. Bu yaklaşım, yapay zeka destekli veri kataloglarının, iş süreçlerine entegre olarak gerçek dünya zekasını nasıl güçlendirdiğini gösteriyor. Örneğin, pazar istihbarat şirketi Euromonitor International, Alation’ın konuşmaya dayalı veri zekası yeteneklerini Passport platformuna entegre ederek, doğal dil sorguları aracılığıyla hızlı içgörüler elde edilmesini sağlıyor. Bu, kullanıcıların karmaşık filtreler yapılandırmadan veri keşfetmesine ve gizli kalmış olabilecek içgörülere ulaşmasına olanak tanıyor.

## Veri Zekası Uygulaması ve En İyi Uygulamalar

Euromonitor, satıcı seçimi sürecinde “titiz” bir süreçten geçti ve bu süreçten elde edilen dersler, veri zekası uygulamaları için önemli ipuçları sunuyor. Bunlar arasında, veri kalitesi ve şeffaflığına odaklanmak, farklı iş birimlerinde veri şampiyonları atayarak kültürel bir değişim yaratmak ve veri yönetişimini en başından itibaren uygulamak yer alıyor. Ayrıca, stratejik ortaklıklar, özellikle mevcut veri yapılarıyla entegrasyonu kolaylaştırmak için kritik öneme sahip.

Veri zekası uygulamalarında başarının anahtarı güven, odaklanma ve işbirliğidir. Kullanıcılar, bir yanıtın nasıl üretildiğini ve verinin nereden geldiğini gördüklerinde sonuca daha fazla güven duyarlar ve bu bilgiyi kritik kararlar için kullanma olasılıkları artar. Değişim yönetimine zaman ve çaba harcanarak, farklı iş birimleri içinde veri şampiyonları atanarak ve sürekli eğitim sağlanarak veri zekası platformlarının başarısı desteklenebilir. Veri yönetişimi, kuruluşların güvenlik politikalarını en başından itibaren uygulayarak veri güvenliğini sağlar ve riski azaltır. Stratejik ortaklıklar da, özellikle mevcut altyapıyla entegrasyon sağlamak ve yapay zeka temsilcilerinin etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak için büyük önem taşır.

## Sonuç

Veri kataloğu pazarında yaşanan dönüşüm, yapay zeka destekli çözümlerin yükselişiyle birlikte, veri yönetimi ve iş zekası alanında yeni bir dönemin başlangıcını işaret ediyor. Bu dönüşüm, geleneksel veri kataloglarının statik yapısından, kullanıcıların doğal dil sorgularıyla etkileşim kurabildiği, veriye erişimin demokratikleştiği ve iş süreçleriyle entegre olduğu dinamik platformlara doğru bir evrimi temsil ediyor. Alation gibi şirketlerin bu alandaki öncü rolü, veri yönetimi ve yapay zeka entegrasyonunun başarısını gösteriyor.

Kuruluşların veri zekası çözümlerinden en iyi şekilde yararlanabilmesi için, veri kalitesine odaklanmak, kültürel bir değişim yaratmak ve veri yönetişimini önceliklendirmek gerekiyor. Stratejik ortaklıklar, özellikle mevcut veri yapılarıyla entegrasyonu kolaylaştırarak, yapay zeka destekli veri kataloglarının potansiyelini tam olarak ortaya çıkarmada kritik bir rol oynuyor. Bu gelişmeler, veri zekasının sadece bir teknoloji olmaktan öte, iş süreçlerini dönüştüren ve karar verme süreçlerini iyileştiren güçlü bir araç haline geldiğini gösteriyor. Gelecekte, veri yönetimi ve yapay zeka entegrasyonunun, iş dünyasında daha da önemli bir rol oynaması ve kuruluşların rekabet avantajı elde etmesine yardımcı olması bekleniyor.