Google’ın Girişimi: Yapay Zeka Çağında Rekabet ve Dönüşüm

Geçtiğimiz hafta Silikon Vadisi’nde düzenlenen Google I/O 2025 etkinliğinin ardından, Google’ın yapay zeka (YZ) çalışmalarına odaklandığı ve bu alandaki yeteneklerini bir araya getirdiği net bir şekilde ortaya çıktı. Özellikle Gemini adı altında toplanan ve çeşitli model mimarilerini içeren bu girişim, Google’ın hızlı bir şekilde inovasyonlar geliştirip bunları ürünlerine entegre etmesini sağlıyor. Ancak, Google’ın vizyonu sadece yeni özellikler sunmakla sınırlı değil; aynı zamanda yapay zeka çağı için bir işletim sistemi oluşturmak gibi daha iddialı bir hedefi de içeriyor. Bu, uygulamaların kullanabileceği bir “dünya modeli” ile çevremizi anlayan, muhakeme eden ve bizim adımıza hareket eden bir evrensel asistan vizyonu anlamına geliyor. Bu yazıda, Google’ın bu stratejik hamlelerini, karşılaştığı zorlukları ve yapay zeka pazarındaki konumunu inceleyeceğiz.

Yapay Zeka Yarışında Google’ın Hedefleri ve Stratejileri

Google, yapay zeka alanındaki rekabeti geride bırakmak için büyük bir stratejik hamle yapıyor. Bu strateji, rakiplerini yakalamak ve hatta geçmek için milyarlarca dolar yatırım yapmayı içeriyor. Ancak bu büyük yatırımın karşılığını alıp alamayacağı, kritik bir soru olarak karşımıza çıkıyor. Google’ın yapay zeka araştırmaları ve teknolojilerindeki başarısı, rakiplerine göre daha hızlı ürün geliştirmesine olanak sağlayacak mı? Özellikle Microsoft’un (MS) odaklanmış yaklaşımı, OpenAI’ın (OAI) donanım hayalleri ve Google’ın kendi arama motorunu koruma çabaları göz önüne alındığında, Google’ın bu rekabet ortamında nasıl bir yol izleyeceği merak konusu.

Google’ın bu gelecek vizyonu, şimdiden baş döndürücü bir hızla ilerliyor. Şirket, her ay 480 trilyon token işlediğini ve bu sayının bir yıl öncesine göre 50 kat arttığını belirtiyor. Bu ivme, geliştiricilerin ilgisinde de kendini gösteriyor. Şu anda 7 milyondan fazla geliştirici, Gemini API’sini kullanarak projeler geliştiriyor ve bu sayı, bir önceki I/O etkinliğinden bu yana beş kat artmış durumda. Aynı zamanda, Vertex AI üzerindeki Gemini kullanımı da 40 katın üzerinde bir artış gösterdi. Gemini 2.5 modelleri ve Ironwood TPU’nun (Tensör İşleme Birimi) performansı artırarak maliyetleri düşürmesi de dikkat çekiyor. AI Mode (ABD’de kullanıma sunuluyor) ve AI Overviews (halihazırda aylık 1,5 milyar kullanıcıya hizmet veriyor) gibi uygulamalar, Google’ın arama motorunu yapay zeka odaklı bir çağa taşıma çabasında, gecikme süresi, kalite ve gelecekteki reklam formatlarını test ettiği canlı deneme alanları olarak öne çıkıyor.

“Dünya Modeli” ve Evrensel Asistan: Google’ın Büyük Vizyonu

Google, gerçek dünya dinamiklerini derinlemesine anlayan bir yapay zeka yaratma hedefiyle “dünya modeli” olarak adlandırdığı konsepte odaklanıyor. Bu, evrensel bir asistan vizyonu için temel oluşturuyor. Bu asistan, Google tarafından desteklenecek ve diğer şirketlerin yerine Google’ın kendi teknolojilerini kullanmasını sağlayacak. Ancak bu vizyon, Google’ın arama motoru gibi en değerli varlığına ne kadar kontrol uygulamak istediği konusunda bir gerginlik yaratıyor. Google, öncelikle bu teknolojiyi kendi arama motorunu korumak ve OpenAI gibi rakiplerin getirdiği potansiyel tehditleri bertaraf etmek için mi kullanacak? Yoksa temel yapay zekasını diğer geliştiricilerin ve şirketlerin de kullanabileceği şekilde tamamen mi açacak? Bu, Google’ın işinin önemli bir bölümünü oluşturuyor ve 20 milyondan fazla geliştirici ile iş birliği yapmasını sağlıyor.

Google, bazen rakipleri Microsoft kadar net bir şekilde bu temel ürünleri başkaları için oluşturmaya odaklanmakta tereddüt ediyor. Bunun nedeni, çekirdek işlevlerinin çoğunu kendi arama motoru için saklamasıdır. Ancak, Google geliştiricilere mümkün olduğunca erişim sağlamak için önemli çabalar sarf ediyor. Örneğin, Project Mariner, Google’ın tarayıcı otomasyon özelliklerini doğrudan Chrome’a entegre edebileceği ve bu sayede tüketicilere anında bir örnek sunabileceği bir proje. Ancak Google, Mariner’ın bilgisayar kullanım yeteneklerini “bu yaz” Gemini API aracılığıyla daha geniş bir kitleye sunacağını açıkladı. Bu, benzer otomasyon özelliklerine sahip olmak isteyen rakipler için de erişim sağlanacağı anlamına geliyor. Hatta Google, Automation Anywhere ve UiPath gibi ortakların zaten bu teknoloji ile çalıştığını belirtiyor.

Google’ın Yapay Zeka Araçları ve Teknolojileri

Google’ın büyük tasarımının en net ifadesi, Google DeepMind CEO’su Demis Hassabis’ten geldi. Hassabis, Google’ın yapay genel zeka (AGI) çalışmalarına devam ettiğini belirtti. Hassabis’e göre, Gemini zaten “en iyi çok modlu model” olsa da, Google onu bir “dünya modeli” haline getirmek için çalışıyor. Bu, dünyanın farklı yönlerini simüle ederek planlar yapabilen ve yeni deneyimler hayal edebilen bir model anlamına geliyor.

“Dünya modeli” kavramı, dünyanın işleyiş ilkelerini öğrenen bir yapay zeka yaratmakla ilgili. Bu, sebep-sonuç ilişkilerini simüle etmek, sezgisel fizik anlayışına sahip olmak ve sonuç olarak bir insan gibi gözlemleyerek öğrenmek anlamına geliyor. Google DeepMind’ın Genie 2 gibi modelleri, bu yönelim için önemli bir gösterge. Genie 2, görüntüler veya metin gibi çeşitli istemlerden etkileşimli, iki boyutlu oyun ortamları ve oynanabilir dünyalar oluşturma yeteneğine sahip. Bu, dinamik sistemleri simüle edebilen ve anlayabilen bir yapay zekaya bir örnek teşkil ediyor. Hassabis, 2024’ün sonlarından itibaren çeşitli konuşmalarında “dünya modeli” kavramını ve bunun “evrensel yapay zeka asistanı” olarak tezahürünü geliştirdi ve bu vizyon I/O’da en kapsamlı şekilde sunuldu. CEO Sundar Pichai ve Gemini lideri Josh Woodward da aynı sahnede bu vizyonu destekledi. (Microsoft’tan Satya Nadella, OpenAI’dan Sam Altman ve xAI’dan Elon Musk gibi diğer yapay zeka liderleri de “dünya modellerini” tartıştı, ancak Google bu temel kavramı, “evrensel yapay zeka asistanı”na bağlayarak yakın vadeli stratejik hamlesine benzersiz ve kapsamlı bir şekilde bağladı.)

Hassabis, Gemini uygulamasından bahsederken, bunun “Gemini uygulamasının nihai vizyonu olduğunu, onu kişisel, proaktif ve güçlü bir yapay zeka asistanına dönüştürmek, aynı zamanda AGI yolculuğumuzdaki önemli bir kilometre taşı” olduğunu belirtti. Bu vizyon, I/O’daki demolarla somutlaştırıldı. Google, karakter ve kamera tutarlılığını koruyan sürükle-bırak film yapım tuvali olan Flow adlı yeni bir uygulamayı tanıttı. Bu uygulama, fizik odaklı video ve yerel ses katmanları içeren yeni model Veo 3’ten yararlanıyor. Hassabis’e göre, bu eşleşme, ‘dünya modeli anlayışının zaten yaratıcı araçlara sızdığının’ erken bir kanıtı. Robotik içinse, ‘yapay zeka sistemlerinin etkili bir şekilde çalışması için dünya modellerine ihtiyacı olacağını’ savunarak, ince ayarlı Gemini Robotics modelini vurguladı. Pichai, “dünyayı etrafınızdaki anlayan evrensel bir yapay zeka asistanının gelecekteki yeteneklerini araştıran” Project Astra’dan bahsederek bu konuyu pekiştirdi. Bu Astra yetenekleri (canlı video anlama ve ekran paylaşımı gibi) artık Gemini Live‘a entegre edilmiş durumda. Google Labs ve Gemini Uygulaması’na liderlik eden Woodward, uygulamanın “en kişisel, proaktif ve güçlü yapay zeka asistanı” olma hedefini detaylandırdı. “Kişisel bağlam”ın (arama geçmişini ve yakında Gmail/Takvim’i bağlamak) Gemini’nin, kullanıcıların anladığı analojileri kullanarak (örneğin, termodinamiğin bisiklete binme yoluyla açıklanması) kişiselleştirilmiş sınavlar veya özel açıklayıcı videolar sunarak ihtiyaçları tahmin etmesini nasıl sağladığını gösterdi. Woodward, bunun “Gemini ile gitmekte olduğumuz yer” olduğunu ve kullanıcıların “bir şeyleri düşünerek var etmelerini” sağlayan Gemini 2.5 Pro modeli tarafından mümkün kılındığını vurguladı.

I/O’da tanıtılan yeni geliştirici araçları yapı taşlarıdır. “Derin Düşünme” özelliğine sahip Gemini 2.5 Pro ve yüksek verimli 2.5 Flash (artık Gemini API’den yerel ses ve URL bağlamı ile) temel zekayı oluşturuyor. Google ayrıca, daha iyi verimlilik veya gecikme sağladığında saf Transformer yığınlarının ötesine geçme isteğini işaret ederek Gemini Diffusion‘ı sessizce önizledi. Google, bu yetenekleri kalabalık bir araç setine ekliyor: AI Studio ve Firebase Studio, geliştiriciler için temel başlangıç noktaları olurken, Vertex AI kurumsal katılımı sağlamaya devam ediyor.

Stratejik Hedefler: Arama Motorunu Savunmak ve Geliştiricileri Çekmek

Bu devasa girişim, Google’ın büyük Ar-Ge yetenekleri ve stratejik zorunluluklarından kaynaklanıyor. Kurumsal yazılım alanında, Microsoft güçlü bir konuma sahip. Bir Fortune 500 Yapay Zeka Yöneticisi, VentureBeat’e yaptığı açıklamada, müşterilerini Copilot gibi araçlara tam bağlılığı ile güvence altına aldığını belirtti. Yöneticinin, yapay zeka bulut sağlayıcıları arasındaki yoğun rekabet hakkında yorum yapmanın hassas olması nedeniyle isminin açıklanmasını istemediği ifade edildi. Yönetici, Microsoft’un Office 365 üretkenlik uygulamalarındaki hakimiyetinin, doğrudan özellik karşılaştırması yoluyla ortadan kaldırılmasının son derece zor olacağını söyledi.

Google’ın potansiyel liderliğe giden yolu (Microsoft’un kurumsal hakimiyetini aşmanın yolu), oyunun yapay zekaya özgü, temel olarak daha üstün bir etkileşim paradigması ile yeniden tanımlanmasından geçiyor. Google, kapsamlı bir dünya modeli ile güçlendirilmiş gerçek bir “evrensel yapay zeka asistanı” sunabilirse, kullanıcıların ve işletmelerin teknolojiyle nasıl etkileşim kurduğunun yeni ve vazgeçilmez katmanı (etkili işletim sistemi) haline gelebilir. Pichai, I/O’dan kısa bir süre önce podcast yayıncısı David Friedberg ile yaptığı sohbette, bunun fiziksel çevrenin farkında olmak anlamına geldiğini belirtti. Pichai, artırılmış gerçeklik gözlüklerinin “belki de sonraki sıçrama… benim için heyecan verici olan bu” dedi.

Ancak bu yapay zeka atağı, birden fazla zamana karşı bir yarış. Öncelikle, Google’ı finanse eden 200 milyar dolarlık arama motoru reklam motoru, yeniden icat edilirken bile korunmalı. ABD Adalet Bakanlığı’nın tekelcilik kararı hala Google üzerinde duruyor. Chrome’un elden çıkarılması, önde gelen bir çözüm olarak gündeme geldi. Avrupa’da ise, Dijital Piyasalar Yasası ve ortaya çıkan telif hakkı sorumluluğu davaları, Gemini’nin web’i ne kadar özgürce tarayabileceğini veya görüntüleyebileceğini sınırlayabilir. Son olarak, uygulama hızı önemli. Google, geçmiş yıllarda yavaş hareket etmekle eleştirildi. Ancak, son 12 ay içinde Google’ın sabırla birçok cephede çalıştığı ve rakiplerinden daha hızlı büyüme kaydettiği ortaya çıktı. Bu yapay zeka geçişini devasa ölçekte başarılı bir şekilde yönetme zorluğu çok büyük. Bloomberg’in yakın zamanda Apple gibi bir teknoloji devinin bile yapay zeka girişimlerinde önemli aksaklıklar ve iç yeniden yapılanmalarla mücadele ettiğini detaylandıran raporu bunun kanıtı niteliğinde. Bu sektör çapındaki zorluk, tüm oyuncular için yüksek riskleri vurguluyor. Pichai, bazı rakiplerinin gösterişinden yoksun olsa da, Google’ın geçtiğimiz ayki Cloud Next etkinliğinde sergilediği (gerçek yapay zeka konuşlandırmaları hakkında) çok sayıda kurumsal müşteri referansı, sürdürülebilir ürün temposunun ve kurumsal başarıların kendisi için konuşmasına izin veren bir lideri vurguluyor.

Aynı zamanda, odaklanmış rakipler ilerliyor. Microsoft’un kurumsal yürüyüşü devam ediyor. Build konferansında, Microsoft 365 Copilot‘u “Yapay Zeka için Kullanıcı Arayüzü”, Azure AI Foundry‘yi “Zeka için üretim hattı” ve Copilot Studio‘yu gelişmiş aracı oluşturma için etkileyici düşük kodlu iş akışı demolarıyla (Microsoft Build Keynote, Miti Joshi, 22:52, Kadesha Kerr, 51:26) sergiledi. Nadella’nın “açık aracı web” vizyonu (NLWeb, MCP), işletmelere yapay zekanın seçici entegrasyonuna (Google’ın veya başka bir rakibin olsun) Microsoft merkezli bir çerçevede izin veren, pragmatik bir yapay zeka benimseme yolu sunuyor.

Bu arada, OpenAI, ChatGPT ürününün tüketiciye ulaşma konusunda çok önde. Şirketin son dönemde yaptığı açıklamalarla aylık 600 milyon, haftalık 800 milyon kullanıcıya sahip olduğu belirtiliyor. Bu, Gemini uygulamasının 400 milyonluk aylık kullanıcısıyla karşılaştırılıyor. Aralık ayında OpenAI tam teşekküllü bir arama hizmeti başlattı ve bir reklam hizmeti planladığı bildiriliyor. Bu durum, Google’ın arama modeline varoluşsal bir tehdit oluşturabilir. Önde gelen modeller oluşturmanın ötesinde, OpenAI, Jony Ive’in IO’sunu 6,5 milyar dolara satın alarak provokatif bir dikey oyun oynuyor. Bu hamle, “bu eski ürünlerin ötesine geçme” ve iPhone’un mobil cihazları bozduğu gibi, yapay zekayı bozmaya çalışacak bir donanım ürünü piyasaya süreceği sinyalini veriyor. Bunların herhangi biri, Google’ın yeni nesil kişisel bilişim vizyonlarını potansiyel olarak bozabilirken, OpenAI’ın iPhone ile Apple’ın yaptığı gibi derin bir hendek inşa etme yeteneği, açık protokollerle (MCP gibi) ve daha kolay model değişimi ile giderek daha fazla tanımlanan bir yapay zeka çağında sınırlı olabilir.

Google, kendi devasa ekosisteminde de yol alıyor. Google’ın Geliştirici X Başkan Yardımcısı Jeanine Banks’in VentureBeat’e söylediği gibi, Google’ın çeşitli küresel geliştirici topluluğuna hizmet etmek, “herkese uyan tek bir boyutun olmadığı” anlamına geliyor. Bu da zengin, ancak bazen karmaşık bir araç yelpazesine yol açıyor. (AI Studio, Vertex AI, Firebase Studio, çok sayıda API).

Bu arada, Amazon başka bir cepheden baskı yapıyor: Bedrock, zaten Anthropic, Meta, Mistral ve Cohere modellerine ev sahipliği yapıyor ve AWS müşterilerine pragmatik, çok modelli bir varsayılan sunuyor.

Kurumsal Karar Vericiler İçin: Google’ın “Dünya Modeli” Geleceğinde Yön Bulmak

Google’ın yapay zeka çağı için temel zekayı oluşturma konusundaki cesur girişimi, kurumsal liderlere hem cazip fırsatlar hem de kritik hususlar sunuyor:

• Hemen Hareket Edin veya Daha Sonra Yeniden Yapılandırın: Bir sürüm döngüsünün gerisinde kalmak, asistan öncelikli arayüzler varsayılan hale geldiğinde maliyetli yeniden yazımlara neden olabilir.
• Devrimci Potansiyele Erişin: En güçlü yapay zekayı benimsemek isteyen kuruluşlar için, Google’ın “dünya modeli” araştırmasından, çok modlu yeteneklerinden (I/O’da Woodward tarafından sergilenen Veo 3 ve Imagen 4 gibi) ve Google’ın vaat ettiği AGI yörüngesinden yararlanmak, potansiyel olarak önemli inovasyona giden bir yol sunuyor.
• Yeni Bir Etkileşim Paradigmasına Hazırlanın: Google’ın “evrensel asistanı” için başarı, hizmetler ve veriler için birincil yeni bir arayüz anlamına gelecektir. Kuruluşlar, bağlam farkındalığına sahip teslimat için API’ler ve aracı çerçeveler aracılığıyla entegrasyon stratejisi oluşturmalıdır.
• Uzun Oyunu (ve Risklerini) Göz Önünde Bulundurun: Google’ın vizyonuyla uyum sağlamak uzun vadeli bir taahhüttür. Tam “dünya modeli” ve AGI potansiyel olarak uzak ufuklardır. Karar vericiler, bunu acil ihtiyaçlar ve platform karmaşıklıklarıyla dengelemelidir.
• Odaklanmış Alternatiflerle Karşılaştırın: Microsoft’tan gelen pragmatik çözümler, şu anda somut kurumsal üretkenlik sunuyor. OpenAI/IO’dan gelen yıkıcı donanım-yapay zeka başka bir farklı yol sunuyor. Her birinin en iyisinden yararlanan çeşitlendirilmiş bir strateji, özellikle de giderek daha açık aracı webin bu tür bir esnekliğe izin vermesiyle, genellikle mantıklıdır.

Bu karmaşık seçimler ve gerçek dünyadaki yapay zeka benimseme stratejileri, önümüzdeki ay yapılacak VentureBeat’in Transform 2025 etkinliğinin merkezinde yer alacak. Önde gelen bağımsız etkinlik, kurumsal teknik karar vericileri, öncü şirketlerin liderleriyle bir araya getirerek, platform seçimleri (Google, Microsoft ve ötesi) ve yapay zeka konuşlandırmasında yol bulma konusunda ilk elden deneyimlerini paylaşacak. Tüm bunlar, VentureBeat yayın ekibi tarafından düzenleniyor. Sınırlı sayıda kontenjan olduğu için erken kayıt teşvik edilir.

Google’ın Tanımlayıcı Taarruzu: Geleceği Şekillendirmek mi Yoksa Stratejik Aşırı Uzanma mı?

Google’ın I/O gösterisi güçlü bir ifadeydi: Google, yapay zeka odaklı geleceğin temel zekasını tasarlamayı ve işletmeyi amaçladığını gösterdi. “Dünya modeli” arayışı ve AGI hedefleri, hesaplamayı yeniden tanımlamayı, rakiplerini alt etmeyi ve hakimiyetini sağlamayı amaçlıyor. Bu cüretkar girişim ikna edici, teknolojik vaat ise muazzam.

En büyük soru, uygulama ve zamanlamadır. Google, engin teknolojilerini rakiplerinin konumlarını sağlamlaştırmasından daha hızlı bir şekilde uyumlu ve ilgi çekici bir deneyime dönüştürebilir ve entegre edebilir mi? Bunu arama motorunu dönüştürürken ve düzenleyici zorlukların üstesinden gelirken yapabilir mi? Ve bunu, hem tüketicilere hem de işletmelere (ki bu, temel rakiplerinin hedefinden daha geniş olduğu söylenebilir) bu kadar geniş bir şekilde odaklanırken yapabilir mi?

Önümüzdeki birkaç yıl çok önemli olacak. Google, “dünya modeli” vizyonunu gerçekleştirirse, kişiselleştirilmiş, ortam zekası çağını başlatabilir ve dijital yaşamımızın yeni operasyonel katmanı haline gelebilir. Eğer başaramazsa, büyük hırsı, her şeyi hedefleyen ancak geleceği daha spesifik ve hızlı hedefleyen başkaları tarafından tanımlanan bir devin uyarıcı hikayesi olabilir.

Bu makalede sunulan bilgiler, Google’ın yapay zeka stratejileri ve geleceğe yönelik vizyonuna dair kapsamlı bir bakış açısı sunmaktadır. Ancak, yapay zeka alanındaki gelişmelerin hızı ve rekabetin yoğunluğu göz önüne alındığında, bu bilgiler zamanla değişebilir. Okuyucuların, Google’ın yapay zeka alanındaki en son gelişmeleri takip etmeleri ve kendi değerlendirmelerini yapmaları önemlidir.

“`